Corona

Soms vragen mensen me over hoe ik denk over het Corona-virus en over komplottheoriën….

Nou, eerlijk gezegd denk ik daar helemaal niks over. Hoe meer ik daar namelijk wel iets over denk, hoe meer ik in een veld gezogen wordt waar ik vooralsnog niet wil zijn. Eenmaal in een dergelijk veld gezogen is het heel erg lastig om iets zinvols te zeggen.

De uitnodiging: ‘Hoe denk je over…..’ is al snel een uitnodiging om een mening te hebben, en daarmee ‘partij te kiezen’. Het fijne van fenomenologisch waarnemen vind ik juist dat er niets staat tussen de waarnemer en dat wat je waarneemt.

Soms vragen mensen om het coronavirus op te stellen. En dan wordt de bioloog in me wakker. Wat wij mensen makkelijk doen is menselijke eigenschappen projecteren op planten, dieren, dingen en wellicht ook virussen. Antropomorfisme. Hetzelfde geldt voor het opstellen van de aarde, of van moeder aarde. Representanten van de aarde of van het coronavirus (één virusdeeltje of de hele soort?) hebben zeker informatie te melden, maar hoe moeten we die informatie interpreteren? Hoe verleidelijk ook, is het opstellen van planten, dieren en dingen wat mij betreft tricky business die veel precisie en zorgvuldigheid vraagt.

Wat je wél heel goed kunt opstellen is: ‘de betekenis van de planeet aarde voor iemand of voor mensen’, of ‘de betekenis van Corona voor mij of voor ons’.

Onlangs deden we in een online seminar met voornamelijk Spaanse deelnemers een prachtige oefening. Je ‘kijkt’ eerst naar (de situatie met) corona. Heel feitelijk en objectief.

Vervolgens kijk je naar ‘mijn reactie op deze situatie’. Daarmee ontrafel je al de situatie van mijn reactie. Niet iedereen reageert hetzelfde op deze situatie.

Tenslotte onderzoek je in welke mate mijn reactie op de situatie verbonden is met een eerdere gebeurtenis, periode of trauma in mijn leven, mijn achtergrond, mijn land, volk of cultuur.

Toen werd het indrukwekkend met de vijfenvijftig deelnemers. Opeens werd duidelijk hoe zeer voor de mensen in Spanje hun reactie op de pandemie verbonden is met de Spaanse geschiedenis. En als Nederlander besefte ik opeens hoe groots de Spaanse geschiedenis is en hoeveel grootsheid daarin verborgen ligt voor Spanjaarden. Toen we dat besef en inzicht deelden was het indrukwekkend stil en verbonden in het webinar.

Je begrijpt het al: wat zinvol, helend en helpend is, is om te onderzoeken hoe onze reacties nu, of dat nou komplottheorien zijn of anderszins, verbonden zijn met eerdere gebeurtenissen. Dat helpt om ons los te maken van het onbewust in een veld gezogen worden. Zoals we weten hebben morfische velden de neiging om de patronen binnen die velden te herhalen en te versterken.

Verleden is niet gisteren, maar het herhalen van patronen die er zijn. Als we morgen een patroon van gisteren herhalen, dan is morgen niet de toekomst, maar een voortzetting van het verleden.

Hoe meer we het verleden kunnen achten, des te meer heeft het de neiging te blijven waar het is en wij ons vrij kunnen voelen om de aanstromende toekomst open en schoon te ontmoeten.

Ritzingen, Wallis, Zwitserland

15 september 2020

Jan Jacob Stam